Düşük doz röntgen ışını kullanılarak memeyi incelemede kullanılan özel bir yöntemdir.

MM meme kanserlerinin erken tanınması ve buna bağlı olarak meme kanserine bağlı ölümleri azaltmak amacıyla yapılmaktadır.

Meme kanseri riski 1/8 dir. Meme kanseri kansere bağlı ölüm nedenleri arasında akciğerden sonra kadınlarda 2. sıradadır. 40-55 Yaş arasında ise ilk sıraya tırmanmaktadır.

Birçok araştırma memenin belirli aralıklarla mamografi ile taranmasının ve incelenmesinin meme kanserine bağlı ölümleri dikkat çekici şekilde azalttığını göstermiştir.

Ancak mamografi ile memenin incelenmesi henüz mükemmel olmaktan uzaktır. Birçok kanseri yeterince erken gösterememektedir.

100 kanserden, 68' ine mamografi, 12' sine ise muayene ile tanı konulabilmektedir. Buna karşın 20 kanser ne mamografi, ne de muayene ile tanınmamaktadır. Dolayısıyla tanında gecikme ortaya çıkmaktadır.

Bu nedenlerle mamografide yakın zamanda iki önemli gelişme olmuştur.


1. Dijital mamografi (FFDM)
Tam alan dijital mamografi olarak ta adlandırılır. Bu yöntemle filmin yerini dijital dedektörler almaktadır. Dedektörler röntgen ışınlarını elektrik sinyallerine çevirir ve elektrik sinyallerinden bilgisayarlar aracılığı ile görüntüler oluşturulur.

Dijital mamografinin normal mamografiye üstünlükleri:
* Memenin yapısına bağlı görüntüleme güçlükleri çok daha kolay aşılır.
* Konvansiyonel mamografide kullanılan filmin kalitesi, banyo edilmesi, taşınması gibi aşamalarda oluşabilecek her şey kaliteyi düşürmektedir.
* Dijital görüntüler istendiği kadar kopyalanabilmekte, bilgisayar ortamına veya basit CD'lere aktarılabilmekte ve arşivlenebilmektedir.
* Konvansiyonel yöntemde tekrar çekim gerektiren birçok işlem, tekrar gerektirmeden bilgisayar ortamında oluşturulabilmektedir. Görüntü büyütülebilmektedir.
* Dijital mamografide daha az miktarda röntgen ışını yeterli olmaktadır.
* İnceleme süresi kısalmaktadır.


2. Tomosentez (TS)
Normal mamografide 2 boyutlu görüntü elde edilmektedir. Tomosentezle memenin milimetrik kesitleri alınmakta ve 3 boyutlu görüntü elde edilmektedir. Bu şekilde memenin iç yapısı daha net olarak görüntülenmekte ve varsa tümörün 3 boyutlu olarak yeri tespit edilebilmektedir.

Mamografiyi bir çeşit röntgen olarak kabul edersek tomosentez tomografi olarak adlandırılabilir.

Normal mamografide normal dokular üst üste gelerek kanserli dokuyu saklayabilir veya yalancı kanser benzeri görüntüler oluşturabilir.

Tomosentezle bu problem aşılmıştır. Gereksiz biyopsi ve ameliyat oranı azalır. Çekim sırasında meme daha az sıkıştırılır.

Mamografiyi ne sıklıkla ve ne zaman yaptırmalıyım?
Yıllık taramalar meme kanserinin daha erken evrede yakalanabilmesine izin vermektedir.
Amerikan kanser derneği 40 yaştan sonra yılda 1 kez mamografi ile takibi önermektedir.
20-39 yaş: Her ay kişisel muayene ve 3 yılda 1 kez doktor muayenesi.
40 + yaş: Her ay kişisel muayene, her yıl 1 kez doktor muayenesi ve her yıl bir kez mamografi.
BRCA gen mutasyonu varsa 25 yaşta izlenmeye başlanır.
1. derecede akrabada meme kanseri varsa, akrabanın kanser olduğu yaştan 10 yaş önce izlenmeye başlanır.
Her hangi bir nedenle 30 yaşından önce göğüs duvarı radyoterapi tedavisi görmüş kadınlarda taramaya RT tedavisinden 8 yıl sonra başlanır.

Meme kanseri için başlıca risk faktörleri nelerdir?
- Daha önce meme kanseri olmak
- Daha önce ileride kanserleşebilecek biyopsi tanısı olmak. ( atipik duktal hiperplazi, atipik lobular hiperplazi vs. )
- 1. derecede akrabalarda (anne, baba, kardeş, kız) meme kanseri veya daha önce ileride kanserleşebilecek biyopsi tanısı olmak.
- İkinci derece akrabalarda (büyükanne, teyze, hala, yeğen) meme kanseri veya daha önce ileride kanserleşebilecek biyopsi tanısı olmak.
- BRCA genmutasyonu olmak
- Göğüs veya akciğere daha önce başka bir sebeple radyoterapi yapılmış olması.
- Yoğun meme dokusuna sahip olmak.
- Beyaz ırktan olmak.
- Uzun mensturasyon periyodu geçirmek (Erken yaşta başlayıp, geç yaşta sonlanması).
- Çocuk sahibi olmama veya geç yaşta çocuk sahibi olmak.
- Doğum kontrol hapı kullanmış olmak.
- Uzun süreli postmenopozal hormon tedavisi kullanmak.
- Emzirmemiş olmak.
- Alkol.

Nasıl hazırlanmalıyım?
Mamografi için en uygun zaman adetten sonraki birinci haftadır. Hassas bir memeye sahipseniz adetten önceki hafta bu incelemenin yapılmaması önerilir.
İnceleme öncesinde koltuk altına deodorant, talk pudrası, losyon v.b. uygulanmamalıdır.
Mamografi incelemesine her zaman daha önceki mamografilerin getirilmesi gereklidir. Doktor böylece karşılaştırma imkanı bulur.
Hamilelik veya hamilelik şüphesi varsa teknisyen ve doktora bilgi verilmelidir.

İnceleme nasıl yapılır?
Mamografi incelemesinde radyoloji teknisyeni memenize pozisyon verir ve bir miktar kompresyon uygular.
Kompresyon önemlidir. Çünkü kompresyonla küçük kanserlerin normal doku ile maskelenmesi önlenir. Gereken röntgen ışını dozu azalır.
Her iki meme için birkaç pozisyonda görüntüler alınır. İşlem 10 ila 15 dk. sürmektedir.

İşlem sırasında ve sonrasında her hangi bir şey hissedilir mi?
İşlem sırasında bazı bayanlarda kompresyona bağlı rahatsızlık hissedilmektedir. Bu rahatsızlık hissedilirse kompresyon azaltılabilir.
İşlem sonrasında günlük yaşama devam edilir.

Mamografinin limitasyonları nelerdir?
Her kadının meme yapısı birbirinden farklı olduğu için mamografiyi değerlendirmek oldukça zordur. Bu nedenle önceki mamografilerin de incelenerek karşılaştırılması oldukça yararlıdır.
Meme üzerinde pudra veya benzeri kozmetiklerin olması, daha önce cerrahi yapılmış olması değerlendirmeyi zorlaştıran diğer faktörlerdir.
Meme implantları röntgen ışını geçirmediği için implant komşuluğundaki dokuları incelemek mümkün değildir.
Mamografi bu günlerde meme kanserinden korunma amacı ile kullanılan en iyi yöntem olmakla birlikte tüm meme kanserlerini yakalayamamaktadır.